Carpathian Brown Bear Project www.carpathianbear.pl

Scandinavian Brown Bear Research Project www.bearproject.info

Tatrzański Park Narodowy www.tpn.pl

International Association for Bear Research and Management http://www.bearbiology.com

Intergovernmental Panel on Climate Change http://www.ipcc.ch/

Instytut Ochrony Przyrody PAN http://www.iop.krakow.pl/

Warszawski Ośrodek Ekonomii Ekologicznej http://www.woee.pl/

Metody preferencji deklarowanych (ang. stated preference method) sa nieocenionym narzędziem pozwalającym na zrozumienie zachowań konsumentów, a popularność tych badań znacząco wzrosła w ostatnich latach. Metody preferencji deklarowanych pozwalają określić zachowania osoby badanej w sytuacjach hipotetycznych i może być stosowana nie tylko w badaniach socjologicznych czy ekonomicznych, ale również w badaniach środowiskowych, badaniach zdrowia, a nawet badaniach dotyczących transportu czy badaniach marketingowych.
Metody preferencji deklarowanych (ang. stated preference method) obejmują szereg różnych metod, w których dwie najbardziej popularne to wybór eksperymentalny (ang. choice experiment) oraz są wycena dóbr nierynkowych (ang. contingent valuation). W badaniach z zastosowaniem wyboru eksperymentalnego respondenci proszeni są o wskazanie najbardziej preferowanej opcję z ograniczonego zbioru alternatyw, które różnią się pod względem cech jawnych. W badaniach z zastosowaniem wyceny dóbr nierynkowych respondenci pytani są, czy byliby skłonni zapłacić pewną kwotę pieniędzy dla danej zmiany w poziomie lub jakości wycenianego dobra.

Zmiany klimatyczne mogą wpływać na ekologię, behawior czy fizjologię niedźwiedzi brunatnych, co może skutkować m.in. zmianami liczebności niedźwiedzi, zasięgu występowania, a także zmianami zachowań (np. zimową bezsenność niedźwiedzi), co w konsekwencji może doprowadzić do zwiększenia się prawdopodobieństwa spotkań ludzi z niedźwiedziami. Jednym z celów projektu GLOBE jest ocena z wykorzystaniem metod preferencji deklarowanych wymiaru ekonomicznego i społecznego potencjalnych zmian w relacjach człowiek-niedźwiedź wywołanych zmianami klimatycznymi.

Stres jest stanem behawioralnej i fizjologicznej reakcji organizmu na zmiany w jego otoczeniu i może być mierzony np. za pomocą badania zmian stężenia glikokortykosteroidów (GKS, np. kortyzolu). Podstawową rolą GKS jest regulacja poziomu energii. Podczas krótkotrwałego stresu, przy niskich i średnich poziomach koncentracji, wpływają one na fitness zwierzęcia poprzez mobilizację energii i zmianę zachowania. Regulując pobieranie pokarmu oraz oddziałując na wątrobę, tkankę tłuszczową i mięśnie, utrzymują w organizmie odpowiedni poziom glukozy i kwasów tłuszczowych. U wielu gatunków mają rytm dobowy i sezonowy, a ich stężenie jest zmienne zależnie od płci. Ten naturalny cykl może być zaburzony przez przedłużający się stres (stres chroniczny). Przedłużone okresy wysokiej koncentracji GKS mogą istotnie obniżać fitness np. poprzez działanie immunosupresyjne i zanikanie (atrofię) tkanek. Zmniejsza się również sukces reprodukcyjny oraz zdolność organizmu do radzenia sobie z innymi obciążeniami czy wyzwaniami (rozumianymi jako sytuacje, które wymagają od zwierzęcia wysiłku i mobilizacji). W związku z powyższym, metody endokrynologiczne są obecnie szeroko rozpowszechnione i z powodzeniem stosowane w badaniach terenowych związanych z ochroną przyrody.

Poziom stresu może być mierzony m.in. we krwi, ślinie, moczu, sierści czy kale. W naszych badaniach materiał stanowią próby sierści i kału, które są uzyskiwane nieinwazyjnie, a metody ich analizy zostały potwierdzone dla gatunku. Poziom metabolitów GKS w kale jest miarą stresu krótkotrwałego, a szczyt ich koncentracji odzwierciedla stresujące zdarzenia występujące ok. 12-16 godzin przed defekacją. Próby będą przechowywane w zamrażarce do momentu ich analizy za pomocą ugruntowanych metod ekstrakcji glikokortykoidów z zastosowaniem grupowo-specyficznych przeciwciał poliklonalnych. W celu uzyskania obrazu stresu długotrwałego, przeanalizujemy poziom kortyzolu w sierści metodą immunoenzymatyczną stosowaną także w przypadku kału. Poziom kortyzolu w sierści jest wiarygodnym wskaźnikiem długotrwałego stresu u wielu gatunków, także u niedźwiedzi, i odzwierciedla reakcję na wyzwania w sezonie wzrostu włosa, a więc na przestrzeni kilku miesięcy. W określonych przypadkach zbadamy także poziomy metabolitów hormonów takich jak testosteron, estradiol i progesteron. Wyniki zostaną skorelowane z czynnikami klimatycznymi i środowiskowymi w badanych obszarach.

Poprzez zastosowanie pomiarów zarówno długo- jak i krótkotrwałego stresu (odpowiednio poziomu stężenia kortyzolu w sierści i metabolitów kortyzolu w kale), zamierzamy zbadać, w jakim stopniu zakłócenia ze strony człowieka odzwierciedlają się we wpływie zmian klimatycznych na poziom stresu w badanych populacjach niedźwiedzia brunatnego. Określimy także różnice indywidualne w poziomie kortyzolu w relacji do cech zajmowanego areału osobniczego (np. fragmentacji siedliska, poziomu presji antropogenicznej i urbanizacji, czy proporcji obszarów chronionych). Jednym z celów tej części projektu jest również zbadanie związku pomiędzy poziomem stresu a ekologią zimowania i żerowania niedźwiedzia brunatnego. Zamierzamy dociec czy zmiany klimatyczne, i związane z nimi zmiany w dostępności pokarmu i aktywności w sezonie zimowania, są widoczne w poziomie kortyzolu w sierści.

Niektóre pierwiastki, występujące w więcej niż jednej postaci stabilnej, zwane są izotopami. Izotopy stabilne tym różnią się tym od izotopów promieniotwórczych, że nie ulegają rozpadowi w czasie. Stabilne izotopy atomów określonego pierwiastka różnią się od siebie liczby neutronów, przy zachowaniu tej samej liczby protonów. Na przykład, węgiel występuje w dwóch stabilnych formach: lżejszy 12C, ma 6 protonów i 6 neutronów i masę atomową 12; cięższy 13C, ma 6 protonami i 7 neutronów i masę atomową 13. Zazwyczaj cięższe izotopy stabilne występują w przyrodzie rzadziej i mogą być stosowane jako znaczniki. Wśród biologicznie ważnych pierwiastków, takich jak wodór (H), węgiel (C), azot (N), tlen (O) i siarka (S), lżejsze izotopy występują około 20 razy częściej niż ich cięższe odpowiedniki. Względna częstość występowania ciężkiego izotopu w porównaniu z izotopem lżejszym (np 13C / 12C) może być mierzona za pomocą spektrometru masowego i jest wyrażana jako proporcja. Taka proporcja ciężkiego do lekkiego izotopu może być następnie znormalizowana względem międzynarodowych próbek referencyjnych (standardów) i wyrażona jako wskaźnik delta (δ) lub jako promil (‰). Jako, że zwierzęta "są tym, co jedzą", proporcje izotopów w ich tkankach, zwane „podpisami izotopowymi”, mogą być wykorzystywane do wnioskowania o ich diecie czy środowisku, w którym żyją.

Niektóre tkanki, takie jak włosy, pióra czy paznokcie zachowują „zapis izotopowy” odzwierciedlający przeciętną dietę w okresie, kiedy tkanki te powstawały. Analiza izotopowa tych tkanek pozwala na badanie diety zwierząt, jednocześnie eliminując potencjalne błędy interpretacji tradycyjnych badań diety. Inne tkanki są aktywne metabolicznie i przekazują informacje o diecie z ostatnich kilku dni (w przypadku wątroby lub osocza krwi) do ostatnich kilku tygodni (w przypadku mięśni lub pełnej krwi). Ocenę diety w trakcie całego życia osobnika można przeprowadzić dzięki analizie izotopowej kolagenu kostnego. W analizach diety zwykle wykorzystywane są izotopy węgla i azotu, natomiast izotopy tlenu, wodoru i siarki są szeroko wykorzystywane do śledzenia przemieszczania się zwierząt, wykorzystania siedliska (np. morskiego w porównaniu z lądowym), a także do badania zmian klimatycznych.

W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie używaniem izotopów stabilnych w badaniach ekologicznych, m.in. w badaniach z zakresu fizjologii i ekologii roślin i zwierząt; w kompleksowych badaniach ekosystemów lądowych, morskich i słodkowodnych ekosystemu, badaniach migracji, badaniach zanieczyszczenia środowiska, w badaniach atmosfery, a nawet w ochronie przyrody, badaniach paleontologicznych czy archeologicznych. Izotopy stabilne są również bardzo przydatne jako znaczniki o ocenie krótko-, średnio- i długoterminowe procesów ekologicznych. Izotopy są również ważnym narzędziem do monitorowania wpływu człowieka na krajobraz i środowisko, a w badaniach na tym wpływem opracowuje się tzw. mapy izotopów (ang. isoscapes).

W ramach projektu GLOBE przeprowadzone zostaną analizy izotopowe współczesnych, historycznych i kopalnych prób (głównie kości i włosów) niedźwiedzi pochodzących z populacji karpackiej i skandynawskiej. Zbadamy także próby potencjalnego pożywienia niedźwiedzi.

Fot. Nuria Selva: próbka sierści niedźwiedzia oraz próbka wysuszonej kosmatki olbrzymiej (Luzula sylvatica)

Telemetria wymaga odłowu, unieruchomienia i immobilizacji (uśpienia) zwierzęcia, tak by mogło ono być wyposażone w obrożę z nadajnikiem telemetrycznym. Odłowy prowadzone są z helikoptera oraz za pomocą pułapek klatkowycha i pułapek typu Aldrich z systemem alarmowym. Podczas immobilizacji , zgodnie z zatwierdzonymi protokołami, zwierzę jest mierzone oraz pobierane są próby, co pozwala na ocenę jego stanu zdrowia i kondycji. W projekcie GLOBE używamy obroży GPS-GSM-VHF z systemem „drop-off”. Oznacza to, że taśma obroży, po zaplanowanym okresie czasu otwiera się i obroża spada. Obroże mają też możliwość zdalnego (uruchamianego radiowo) aktyuwowania systemu "drop-off". Stosowane przez nas obroże wyposażone są w odbiornik GPS z modułem GSM i nadajnik radiowy (VHF), a także czujnik temperatury i aktywności. Po założeniu obroży na niedźwiedzia moduł z nadajnikiem GPS-GSM znajduje się w górnej części obroży, a bateria u dołu, tak by równoważyć wagę. Waga obroży jest zawsze dostosowana do wagi zwierzęcia.

Obroże GPS-GSM pozwalają na zebranie dużej ilości danych wysokiej jakości, a aktualne położenie niedźwiedzi są notowane bardzo dokładnie. GPS jest systemem nawigacji satelitarnej, więc odbiór sygnałów z satelitów GPS (Global Positioning System) w module obroży oblicza dokładną pozycję (długość i szerokość geograficzna, oraz wysokość n.p.m.) zwierzęcia. Dzięki temu możemy obserwować dokładny obraz aktywności i przemieszczania się zwierzęcia, niezależnie od pory dnia i okolicy. Jednak Dokładne pomiary wymagają jednak aktywnych i wydajnych baterii, zatem badania takie jak nasze wymagają przemyślanego kompromisu pomiędzy ilością i częstotliwością zbierania danych, a czasem działania obroży. Bardzo częste pozycjonowanie pozwala nam badać dokładniej różne aspekty biologii niedźwiedzi w mniejszej skali (m.in. aktywność dobowa, przemieszczanie się w terenie, miejsca żerowania, czy indywidualne zachowania, a nawet interakcje pomiędzy niedźwiedziami). Pozycje zwierzęcia i wszystkie inne dane są zapisywane w GPS, a moduł GSM wysyła najnowsze pozycje jako SMS do stacji odbiorczej podłączonej do komputera. Wadą obroży GPS jest fakt, iż są one nieco mniej wytrzymałe niż obroże radiowe (VHF), są dość precyzyjnym, a przez to skomplikowanym urządzeniem elektronicznym, są też kilkukrotnie droższe niż obrożę radiowe.

Używane przez nas obroże są również wyposażone w standardowy nadajnik radiowy (VHF), pozwalający „ręcznie” zlokalizować zwierzę. W tradycyjnej telemetrii radiowej badacz korzysta z odbiornika, który odbiera sygnały radiowe nadawane z nadajnika VHF zainstalowanego na obroży. By dokładnie zlokalizować zwierzę badacz wykorzystuje system triangulacji czyli namierzania sygnału radiowego z trzech punktów, tak by dokładnie zlokalizować położenie zwierzęcia (na ogół z dokładnością od kilku do kilkuset metrów). Aby odbierać sygnał nadajnika z ziemi, badacz musi znajdować się w promieniu kilku kilometrów, a czasem kilkuset metrów od niedźwiedzia, w zależności od ukształtowania terenu. Radio-telemetria na obszarach górskich z uwagi na ukształtowanie terenu bywa bardzo skomplikowana i często niemożliwa bez użycia samochodów czy helikoptera.

W projekcie GLOBE programujemy odbiorniki GPS na odczytywanie pozycji zwierzęcia w różnych odstępach czasu (co 30 min, 1, 2, 3 lub 4 godziny) w czasie wiosny, lata i jesieni, a zimą, gdy niedźwiedzie zimują rzadziej (1-2 razy na dobę).

Fot. Filip Zięba

Czym są pliki Cookie

Ciasteczka (ang. cookies) to niewielkie pliki, zapisywane i przechowywane na twoim komputerze, tablecie lub smartphonie podczas gdy odwiedzasz różne strony w internecie. Ciasteczko zazwyczaj zawiera nazwę strony internetowej, z której pochodzi, „długość życia” ciasteczka (to znaczy czas jego istnienia), oraz przypadkowo wygenerowany unikalny numer służący do identyfikacji przeglądarki, z jakiej następuje połączenie ze stroną internetową.

Polityka plików Cookie

1. W związku z udostępnianiem zawartości serwisu internetowego globeproject.pl stosuje się tzw. cookies, tj. informacje zapisywane przez serwery na urządzeniu końcowym użytkownika, które serwery mogą odczytać przy każdorazowym połączeniu się z tego urządzenia końcowego, może także używać innych technologii o funkcjach podobnych lub tożsamych z cookies. W niniejszym dokumencie, informacje dotyczące cookies mają zastosowanie również do innych podobnych technologii stosowanych w ramach naszych serwisów internetowych. Pliki cookies (tzw. "ciasteczka") stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym użytkownika serwisu internetowego globeproject.pl. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę domeny serwisu internetowego, z którego pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.

2. Pliki cookies wykorzystywane są w celu:

• dostosowania zawartości stron serwisu internetowego do preferencji użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych; w szczególności pliki te pozwalają rozpoznać urządzenie użytkownika serwisu internetowego i odpowiednio wyświetlić stronę internetową, dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb,
• tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób użytkownicy serwisu korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości,
• utrzymania sesji użytkownika serwisu internetowego (po zalogowaniu), dzięki której użytkownik nie musi na każdej podstronie serwisu ponownie wpisywać loginu i hasła,

3. W ramach serwisu internetowego globeproject.pl możemy stosować następujące rodzaje plików cookies:

• "niezbędne" pliki cookies, umożliwiające korzystanie z usług dostępnych w ramach serwisu internetowego, np. uwierzytelniające pliki cookies wykorzystywane do usług wymagających uwierzytelniania w ramach serwisu,
• pliki cookies służące do zapewnienia bezpieczeństwa, np. wykorzystywane do wykrywania nadużyć w zakresie uwierzytelniania w ramach serwisu,
• pliki cookies, umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania ze stron internetowych serwisu,
• "funkcjonalne" pliki cookies, umożliwiające "zapamiętanie" wybranych przez użytkownika ustawień i personalizację interfejsu użytkownika, np. w zakresie wybranego języka lub regionu, z którego pochodzi użytkownik, rozmiaru czcionki, wyglądu strony internetowej itp.,

4. W wielu przypadkach oprogramowanie służące do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym użytkownika. Użytkownicy serwisu mogą dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących plików cookies. Ustawienia te mogą zostać zmienione w szczególności w taki sposób, aby blokować automatyczną obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu w urządzeniu użytkownika serwisu internetowego. Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej). Niedokonanie zmiany ustawień w zakresie cookies oznacza, że będą one zamieszczone w urządzeniu końcowym użytkownika, a tym samym będziemy przechowywać informacje w urządzeniu końcowym użytkownika i uzyskiwać dostęp do tych informacji.

5. Wyłączenie stosowania cookies może spowodować utrudnienia korzystania z niektórych usług w ramach naszego serwisu internetowego. Wyłączenie opcji przyjmowania cookies nie powoduje natomiast braku możliwości czytania lub oglądania treści zamieszczanych w serwisie internetowym globeproject.pl z zastrzeżeniem tych, do których dostęp wymaga logowania.

Jak wyłączyć pliki cookie w przeglądarce?

Przeglądarka Opera
Przeglądarka Firefox
Przeglądarka Chrome
Przeglądarka Internet Explorer
Przeglądarka Safari

Raporty

NIE DOKARMIAJ NIEDŹWIEDZI!

Tatrzańskie niedźwiedzie żyją bardzo blisko ludzi. Czasem jednak podchodzą zdecydowanie za blisko. Niedźwiedzica „Danka” wraz z trójką swoich młodych próbuje korzystać z resztek jedzenia z niezabezpieczonych śmietników. Filip Zięba z Tatrzańskiego Parku Narodowego i Nuria Selva z Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie wzięli udział w materiale filmowym przygotowanym przez red. Renatę Kijowską dla Faktów TVN, gdzie po raz kolejny prosili o właściwe zabezpieczanie śmietników i niepozostawianie resztek jedzenia w łatwo dostępnych miejscach. Podkreślali również znaczenie badań (m.in. badań telemetrycznych) nad zachowaniem niedźwiedzi. Polecamy! https://fakty.tvn24.pl/ogladaj-online,60/tatrzanskie-niedzwiedzie-podchodza-coraz-blizej-ludzi,781184.html

"ZMIANY KLIMATU SPĘDZAJĄ NIEDŹWIEDZIOM SEN Z POWIEK" - GLOBE W "TELEEKSPRESIE"

Tematem wpływu zmian klimatycznych na biologię i ekologię niedźwiedzi zainteresował sie "Teleekspress". Redaktor Michał Hajdenrajch przygotował materiał, w którym dr Agnieszka Sergiel i prof. Nuria Selva wyjaśniały, jak wraz ze zmianami klimatu zmienia się zachowanie, fizjologia czy dieta niedźwiedzi polarnych i brunatnych. Polecamy ten krótki, ale bardzo ciekawy materiał http://teleexpress.tvp.pl/27324629/zmiany-klimatu-spedzaja-niedzwiedziom-sen-z-powiek.

WYWIAD Z NURIĄ SELVA W "TYGODNIKU POWSZECHNYM"

Polecamy interesujący wywiad z Nurią Selva, liderką projektu GLOBE, który został opublikowany w jednym z najbardziej wpływowych polskich tygodników, tj. "Tygodniku Powszechnym". Nuria opowiada o swoich badaniach, o Puszczy Białowieskiej, o niedźwiedzie i o swoim postrzeganiu życia. Niezwykle ciekawa lektura!

SKANDYNAWSKIE NIEDŹWIEDZICE CHRONIĄ SWOJE MŁODE ŻYJĄC BLIŻEJ LUDZI

Virginia Morell z ScienceMag.org przygotowała notatkę o badaniach nad zachowaniem niedźwiedzich matek w Skandynawii. Znany jest fakt, że dorosłe samce niedźwiedzi brunatnych w okresie godowym zabijają młode niedźwiadki, a czasem również matkę, która je chroni. Badania przeprowadzone przez zespół Scandinavian Brown Bear Research Project wskazują na to, że samice niedźwiedzi brunatnych wykorzystują bliskość ludzi i siedzib ludzkich, aby chronić swoje młode przed atakami samców. Zachęcamy do przeczytania artykułu http://www.sciencemag.org/news/2016/06/mother-brown-bears-protect-cubs-human-shields.

"TAŃCZĄCY Z NATURĄ" O NIEDŹWIEDZIACH

Polecamy wszystkim zainteresowanym badaniami nad niedźwiedziami film zrealizowany w ramach cyklu "Tańczący z naturą" realizowanego przez TVP http://www.tanczacyznatura.tvp.pl/21488540/odcinek-5-wsluchani-w-niedzwiedzia. Nuria Selva, Tomasz Zwijacz-Kozica i Filip Zieba opowiadają o tym co i jak badamy, m.in. w projekcie GLOBE.
"Tym razem tańczący z naturą szukają śladów niedźwiedzi. Podczas wypraw w Tatry trzeba mieć oczy szeroko otwarte. Liczy się zadrapanie na drzewie, rozrzucone wśród kosówki kości, duża zwierzęce odchody na dzikiej polanie, włosy pozostawione na chropawym pniu, ale też wszelkie ślady wokół zakopiańskich śmietników i w otoczeniu schronisk. Na to wszystko pilnie baczą dr hab. Nuria Selva, badaczka niedźwiedzi i Filip Zięba, pracownik Tatrzańskiego Parku Narodowego. A przede wszystkim nieustannie śledzą każdy krok tatrzańskich niedźwiedzi przy pomocy anteny telemetrycznej. Gdy Tańczący z Naturą wyruszają z nimi w teren, przekonują się, że niedźwiedź często jest tuż tuż, nawet w środku dnia, choć go nie widać i nie słychać." Serdecznie polecamy!

NIEZWYKŁA WĘDRÓWKA IWO W MEDIACH

Niesamowita podróż Iwa była ekscytującym doświadczeniem nie tylko dla niedźwiedzia, ale także dla polskich, węgierskich i słowackich naukowców, służb ochrony przyrody, a także miłośników i entuzjastów przyrody. Doniesienie prasowe na temat Iwo pojawiały się niemal co dzień. Poniżej linki do artykułów, notatek prasowych i doniesień medialnych opisujących podróż Iwo z Polski na Węgry i z powrotem:

http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,404851,z-tatr-na-wegry---tygodniowa-wedrowka-niedzwiedzia-iwa.html [naukawpolsce.pap.pl, po polsku]
http://wyborcza.pl/1,75400,17858022,Niezwykla_wedrowka_polskiego_niedzwiedzia_na_Wegry.html [wyborcza.pl, po polsku]
http://tpn.pl/nowosci/niezwykla-wedrowka-iwa-na-poludnie [tpn.pl, po polsku]
http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/3849357,tak-tatrzanski-niedzwiedz-wedrowal-na-wegry-mapa,id,t.html [Gazeta Krakowska, po polsku]
http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3850921,niedzwiedz-poszedl-na-baciarke,id,t.html [dziennikpolski24.pl, po polsku]
http://podroze.onet.pl/przyroda/jeden-z-tatrzanskich-niedzwiedzi-zawedrowal-az-na-wegry/q8n6z9 [podroze.onet.pl, po polsku]
http://natatry.pl/artykuly/niedzwiedz-iwo [natatry.pl, po polsku]
http://www.ekologia.pl/ciekawostki/niesamowita-wedrowka-niedzwiedzia-iwo,20404.html [ekologia.pl, po polsku]
http://www.tvn24.pl/krakow,50/wedrowka-polskiego-niedzwiedzia-na-wegry-iwo-to-wytrawny-podroznik,539481.html [tvn24.pl, po polsku]
http://www.voyage.pl/polska/5030/iwo-dotarl-na-wegry [voyage.pl, po polsku]
http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-niezwykla-wedrowka-tatrzanskiego-niedzwiedzia,nId,1733606 [rmf24.pl, po polsku]
http://www.fakt.pl/krakow/tatrzanski-niedzwiedz-wedrowiec,artykuly,542873.html [fakt.pl, po polsku]

http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,44425,17942278,Tatrzanski_niedzwiedz_podroznik__Zawedrowal_na_Wegry.html#BoxLokKrakLink [gazeta.pl, po polsku]

http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=infopakiet&dz=nauka&idNewsComp=&filename=&idnews=213668&data=&status=biezace&_CheckSum=-1144667502 [pap.pl, po polsku]

https://www.facebook.com/AggtelekiNemzetiParkIgazgatosag [strona parku narodowego Aggteleki Nemzeti Park, gdzie regularnie pojawiały się informacje o Iwo]
http://anp.hu/hu/articles/site/show/598/minden_amit_iworol_tudni_erdemes [po węgiersku]
http://omvk.hu/hirek/lassuk-a-medvet-%E2%80%93-segitsunk-a-kutatoknak!.html [po węgiersku]
http://www.rfi.fr/hebdo/20150515-pologne-hongrie-slovaquie-nature-incroyable-voyage-ours-iwo-carpates-environnement/ [reportaż radiowy, po francusku]
http://wilderness-society.org/iwos-incredible-journey-to-the-south/ [po angielsku]

http://scienceinpoland.pap.pl/en/news/news,404989,from-the-tatra-mountains-to-hungary---one-week-hike-of-the-bear-iwo.html [po angielsku]
http://www.treehugger.hu/node/8933 [in English]
http://newsok.com/polish-brown-bear-crosses-borders-highway-seeking-mate/article/feed/842915 [po angielsku]
http://www.lcie.org/Home/ArtMID/6976/ArticleID/80/Iwo-the-bears-incredible-journey [po angielsku]
http://www.thenews.pl/1/9/Artykul/207623,Iwo-the-bear-returns-to-Poland [po angielsku]
http://indianexpress.com/article/trending/polish-brown-bear-crosses-borders-highways-in-search-of-mate-returns-home/ [po angielsku]

MUZEUM PRZYRODNICZE W SIBIU W RUMUNII INFORMUJE O BADANIACH W PROJEKCIE GLOBE

W projekcie GLOBE chcemy m.in. zbadać zmiany w diecie niedźwiedzi brunatnych zamieszkujących Karpaty w ciągu ostatnich kilkuset lat. W tym celu zespół projektu GLOBE pobiera próbki kości zgromadzonych w kolekcjach muzealnych w całej Europie, m.in. w Muzeum Historii Naturalnej w Sibiu w Rumunii.

PIERWSZY ODŁÓW W 2014 ROKU W RAMACH WSPÓŁPRACY TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO I INSTYTUT OCHRONY PRZYRODY

Informacje o naszym pierwszym niedźwiedzia (Hugo) odłowionym i zaznakowanym telemetrycznie w ramach porozumienia o współpracy pomiędzy Instytutem Ochrony Przyrody PAN i Tatrzańskim Parkiem Narodowym w dniu 31 marca 2014 roku znalazła się w lokalnej stacji radiowej Radio Krakow.

 
INFORMACJA O PROJEKCIE GLOBE W PERIODYKU "INTERNATIONAL BEAR NEWS" W NUMERZE SUMMER 2014!

"International Bear News" to kwartalnik International Association for Bear Research and Management (IBA) oraz the IUCN/SSC Bear Specialist Group. W numerze Summer 2014 (Vol. 23 nr 2) opublikowano notatkę "News from the GLOBE – Disentangling the Impacts of Global Climate Change on Brown Bear Populations". Zapraszamy wszystkich, którzy chcą wiedzieć więcej o naszym projekcie!

Prezentacje członków zespołu projektu GLOBE przedstawione w trakcie 23rd International Conference on Bear Research and Management, Thessaloniki (Greece), 5-11.11.2014.

1. Selva N., Berezowska-Cnota T., Hobson K.A., Bojarska K., Elguero-Claramunt I., Teitelbaum C., Mueller T. Food for thought: supplementary feeding of ungulates affects brown bear foraging

2. Zwijacz-Kozica T., Zięba F., Klimecki M., Krzan P., Selva N. Documented observation of female infanticide in brown bears: Predation or act of desperation.

3. Bautista C., Selva N., Fernandez N., Revilla E., Scharf A.K., Karamandilis A.K., Rigg R., Jerina K., Shkvyria M., Huber D., Palazon S., Ciucci P., Groff C., Dutsov A., Kont R., Adamec M., Naves J. Patterns and correlates of brown bear damages in Europe

4. Sergiel A., Maślak R., Zedrosser A., Paśko Ł., Garshelis D.L., Reljić S., Huber D. Fellatio in captive brown bears: evidence of longterm effects of suckling deprivation?

5. Fernandez N., Selva N., Yuste C., Okarma H., Jakubiec Z. Living at the edge: habitat requirements of brown bears in the Northern Carpathians

6. Zięba F., Zwijacz-Kozica T., Nowak Z., Majko P., Lenko P., Selva N. Getting transboundary cooperation into practice: brown bear genetic monitoring in the Tatra mountains

7. Swenson J.A. When conservation works; relatively good news about large carnivore recovery in Europe

8. Zedrosser A., Elfstrom M., Steyaert S.M.J.G., Swenson J.E. Why do bears occur close to people? An European perspective.

PUBLIKACJE NAUKOWE:

Bombieri G., J. Naves, V. Penteriani, N. Selva, A. Fernández-Gil, J. V. López-Bao, H. Ambarli, C. Bautista, T. Bespalova, V. Bobrov, V. Bolshakov, S. Bondarchuk, J. J. Camarra, S. Chiriac, P. Ciucci, A. Dutsov, I. Dykyy, J. M. Fedriani, A. García-Rodríguez, P. J. Garrote, S. Gashev, C. Groff, B. Gutleb, M. Haring, S. Härkönen, D. Huber, M. Kaboli, Y. Kalinkin, A. A. Karamanlidis, V. Karpin, V. Kastrikin, L. Khlyap, P. Khoetsky, I. Kojola, Y. Kozlow, A. Korolev, N. Korytin, V. Kozsheechkin, M. Krofel, J. Kurhinen, I. Kuznetsova, E. Larin, A. Levykh, V. Mamontov, P. Männil, D. Melovski, Y. Mertzanis, A. Meydus, A. Mohammadi, H. Norberg, S. Palazón, L. M. Pătrașcu, K. Pavlova, P. Pedrini, P. Y. Quenette, E. Revilla, R. Rigg, Y. Rozhkov, L. F. Russo, A. Rykov, L. Saburova, V. Sahlén, A. P. Saveljev, I. V. Seryodkin, A. Shelekhov, A. Shishikin, M. Shkvyria, V. Sidorovich, V. Sopin, O. Støen, J. Stofik, J. E. Swenson, D. Tirski, A. Vasin, P. Wabakken, L. Yarushina, T. Zwijacz-Kozica & M. M. Delgado. 2019. Brown bear attacks on humans: a worldwide perspective. Scientific Reports 9, Article number: 8573 https://doi.org/10.1038/s41598-019-44341-w 

Bautista C., Revilla E., Naves J., Albrecht J., Fernández N., Olszańska A., Adamec M., Berezowska-Cnota T., Ciucci P., Groff C., Härkönen S., Huber D., Jerina K., Jonozovič M., Karamanlidis A.A., Palazón S., Quenette P.-I., Rigg R., Seijas J., Swenson J.E., Talvi T., Selva N. 2019. Large carnivore damage in Europe: analysis of compensation and prevention programs. Biological Conservation 235: 308-316 https://doi.org/10.1016/j.biocon.2019.04.019

Bartoń K.A., Zwijacz-Kozica T., Zięba F., Sergiel A., Selva N. 2019. Bears without borders: Long-distance movement in human-dominated landscapes. Global Ecology and Conservation, Available online 28 January 2019, e00541

Albrecht J., Bartoń K.A. , Selva N., Sommer R.S , Swenson J.E., Bischof R. 2017. Humans and climate change drove the Holocene decline of the brown bear. Scientific Reports 7: 10399

Sergiel A., Naves J., Kujawski P., Maślak R., Serwa E., Ramos D., Fernández-Gil A., Revilla E., Zwijacz-Kozica T., Zięba F., Painer J., Selva N. 2017. Histological, chemical and behavioural evidence of pedal communication in brown bears. Scientific Reports 7:1052

Swenson J.E., Schneider M.,  Zedrosser A., Söderberg A., Franzén R., Kindberg J. 2017. Challenges of managing a European brown bear population; lessons from Sweden, 1943-2013. Wildlife Biology 2017: wlb.00251

Sergiel A., Hobson K. A., Janz D. M., Cattet M., Selva N., Kapronczai L., Gryba C., Zedrosser A. 2017. Compatibility of preparatory procedures for the analysis of cortisol concentrations and stable isotope (δ13C, δ15N) ratios: a test on brown bear hair. Conservation Physiology 5(1): COX021

Leclerc M., Frank S.C., Zedrosser A., Swenson J.E., Pelletier F. 2017. Hunting promotes spatial reorganization and sexually selected infanticide. Scientific Reports 7:45222

Bischof R.S. Steyaert M.J.G., Kindberg J. 2017. Caught in the mesh: roads and their network-scale impediment to animal movement. Ecography 40: 001–012, 2017

Gosselin J., Leclerc M., Zedrosser A., Steyaert S.M.J.G., Swenson J. E., Pelletier F. 2016. Hunting promotes sexual conflict in brown bears. Journal of Animal Ecology 86:35-42

Ordiz A., Sæbø S.,  Kindberg J., Swenson J.E., Støen O.-G. 2016. Seasonality and human disturbance alter brown bear activity patterns: implications for circumpolar carnivore conservation? Animal Conservation 20 (1): 51-60

Leclerc M., Van der Wal E., Zedrosser A., Swenson J.E., Kindberg J., Pelletier F. 2016. Quantifying consistent individual differences in habitat selection. Oecologia 180: 697–705

Hertel A.G., Zedrosser A., Mysterud A., Støen O.-G., Steyaert S.M.G.J., Swenson J.E. 2016. Temporal effects of hunting on foraging behavior of an apex predator: Do bears forego foraging when risk is high? Oecologia (2016) 182:1019–1029 DOI 10.1007/s00442-016-3729-8

Leclerc M., Van der Wal E., Zedrosser A., Swenson J.E., Kindberg J., Pelletier F. 2016. Quantifying consistent individual differences in habitat selection. Oecologia (2016) 180:697–705 DOI 10.1007/s00442-015-3500-6

Ordiz A., Sæbø S., Kindberg J., Swenson J.E., Støen O.-G. 2016. Seasonality and human disturbance alter brown bear activity patterns: implications for circumpolar carnivore conservation? Animal Conservation 2016 DOI:10.1111/acv.12284

Bautista C., Naves J., Revilla E., Fernández N., Albrecht J., Scharf A.K., Rigg R., Karamanlidis A.A., Jerina K., Huber D., Palazón S., Kont R., Ciucci P., Groff C., Dutsov A., Seijas J., Quenette P-Y., Olszańska A., Shkvyria M., Adamec M., Ozolins J., Jonozovič M., Selva N. 2016. Patterns and correlates of claims for brown bear damage on a continental scale. Journal of Applied Ecology DOI: 10.1111/1365-2664.12708

Steyaert S.M.J.G., Leclerc M., Pelletier F., Kindberg J., Brunberg S., Swenson J.E., Zedrosser A. 2016. Human shields mediate sexual conflict in a top predator. Proc. R. Soc. B 283: 20160906. DOI: http://dx.doi.org/10.1098/rspb.

Steyaert S.M.J.G., Zedrosser A., Elfstrom M., Ordiz A., Leclerc M., Frank S.C., Kindberg J., Støen O.-G., Brunberg S., Swenson J.E. 2016. Ecological implications from spatial patterns in human-caused brown bear mortality. Wildlife Biology 22(4): 144-152 DOI: http://dx.doi.org/10.2981/wlb.00165

Leclerc M., Van de Walle J., Zedrosser A., Swenson J.E., Pelletier F. 2016. Can hunting data be used to estimate unbiased population parameters? A case study on brown bears. Biology Letters 12: 20160197. http://dx.doi.org/10.1098/rsbl.2016.0197

Ziolkowska E., Ostapowicz K., Radeloff V., Kuemmerle T., Sergiel A., Zwijacz-Kozica T., Zięba F., Śmietana W., Selva N. 2016. Assessing differences in connectivity based on habitat versus movement models for brown bears in the Carpathians. Landscape Ecology 03/2016; DOI: 10.1007/s10980-016-0368-8

Hertel A., Steyaert S.M.J.G., Zedrosser A., Mysterud A., Lodberg-Holm H., Wathne-Gelink H., Kindberg J., Swenson J.E. 2016. Bears and berries: species-specific selective foraging on a patchily distributed food resource in a human-altered landscape. Behavioral Ecology and Sociobiology 03/2016; DOI: 10.1007/s00265-016-2106-2

Evans, A. L., N. J. Singh, A. Friebe, J. M. Arnemo, T. G. Laske, O. Fröbert,  J. E. Swenson, and S. Blanc.  2016.  Drivers of hibernation in the brown bear. Frontiers in Zoology 13:7, DOI: 10.1186/s12983-016-0140-6.

Stenset, N. E., P. N. Lutnæs, V. Bjarnadóttir, B. Dahle, K. H. Fossum, P. Jigsved, T. Johansen, W. Neumann, O. Opseth, O. Rønning, S. M. J. G. Steyaert, A. Zedrosser, S. Brunberg, and J. E. Swenson. 2016. Seasonal and annual variation in the diet of brown bears Ursus arctos in the boreal forest of southcentral Sweden. Wildlife Biology 22(3): 107-116.

Mateo-Tomas P., Olea P.P., Moleon M., Vicente J., Botella F., Selva N., Vinuela J., Sanchez-Zapata J.A. 2015. From regional to global patterns in vertebrate scavenger communities subsidized by big game hunting. Diversity and Distribution 21 (8): 913–924.

Støen O.-E., Ordiz A., Evans A.L., Laske T.G., Kindberg J., Fröbert   O., Swenson J.E., Arnemo J.M. 2015. Physiological evidence for a human-induced landscape of fear in brown bears (Ursus arctos). Physiology and Behavior 152 (2015) 244-248.

Sahlén V., Ordiz A., Swenson J.E., Støen O.G. 2015. Behavioural Differences between Single Scandinavian Brown Bears (Ursus arctos) and Females with Dependent Young When Experimentally Approached by Humans. PLoS ONE 10(4): e0121576. doi:10.1371/journal.pone.0121576

PUBLIKACJE POPULARNO-NAUKOWE:

Zwijacz-Kozica T., Zięba F. 2014. Lato z niedźwiedziami [Summer with the bears], Tatry (50) 4/2014.

Selva N., Swenson J., Zedrosser A., Giergiczny M., Olszańska A., Sergiel A., Zwijacz-Kozica T., Zięba F. 2014. News from the GLOBE – Disentangling the Impacts of Global Climate Change on Brown Bear Populations. International Bear News Vol. 23 no. 2 (2014)